Ku wa 20 Mata 1994, Umwamikazi Gicanda Rosalie yarishwe. Ibihumbi by'Abatutsi bari bahungiye ku Kiliziya i Mugombwa, bafungiranywe n'umupadiri w'Umutaliyani Titiano Pagolalo, maze aha imfunguzo abicanyi barabica.
Kuri uyu munsi mu 1994, muri Perefegitura ya Butare hishwe Abatutsi benshi.
Ku itegeko rya Kapiteni Ildephonse Nizeyimana wo mu kigo cya École des Sous-Officiers (ESO) afatanyije n’Interahamwe n’abasirikare bo mu kigo cya Ngoma kiyobowe na Liyetona Ilderonse Hategikimana, bishe Umwamikazi Rosalie Gicanda n’abandi bari bahahungiye.
Kuri Paruwasi ya Nyumba muri Komine Gishamvu, hiciwe Abatutsi bagera ku bihumbi 30.000. Bari baturutse muri Komine Kigembe, Runyinya, Nyakizu, Rwamiko, Mubuga na Gishamvu.
Padiri w’Umutaliyani Titiano Pagolalo wa Kiliziya ya Mugombwa yafungiranye Abatutsi mu Kiliziya, imfunguzo aziha umucuruzi w’umwicanyi, maze Abatutsi barenga ibihumbi 26.700 baricwa hakoreshejwe imbunda na gerenade, bazana na lisansi barahatwika.
Icyo gihe mu bagiye mu rugo rw’Umwamikazi Rosalie Gicanda rwari hafi y’ibiro bya Komini Ngoma harimo Lt Bizimana bitaga “Rwatsi”, Lt Gakwerere uherutse gufatwa akazanwa mu Rwanda, Caporal Aloys Mazimpaka na Dr. Kageruka.
Mu rugo rwe bahageze ahagana saa Tanu z’amanywa, bahasanze abandi bahigwaga harimo Jean Damascène Paris, Marie Gasibirege, Aurelie Mukaremera, Callixte Kayigamba na Alphonse Sayidiya.
Harimo kandi Uzamukunda Grace warashwe ariko ntiyapfa ndetse aza kurokoka. Yitabye Imana nyuma ya jenoside azize urupfu rusanzwe. Ni we watanze amakuru ya nyayo y’uburyo Umwamikazi Rosalie Gicanda n’abo bari kumwe bishwe.
I Butare, Gicanda yabayeho mu buzima bworoheje aho yabanaga n’umubyeyi we ndetse n’abandi bagore bamufashaga mu mirimo itandukanye.
Ubwo abasirikare babasangaga mu rugo, batwaye Gicanda n’abagore bari kumwe babajyana inyuma y’Inzu Ndangamurage y’u Rwanda barabarasa barapfa ndetse banasahura ibintu bitandukanye.
Captain Nizeyimana yahamijwe icyaha cya Jenoside n’Urukiko Mpanabyaha Mpuzamahanga rwashyiriweho u Rwanda, ahanishwa igifungo cy’imyaka 35.
Ku rundi ruhande, Lt Colonel Muvunyi yahamijwe icyaha cya Jenoside ahanishwa igihano cy’igifungo cy’imyaka 15.
Umwamikazi Gicanda yavukiye i Rwamagana mu 1928, nyuma muri Mutarama 1942 aza gushakana n’Umwami Mutara wa III Rudahigwa Charles Léon Pierre, watanze ku wa 25 Nyakanga 1959, ubwo yari mu Bujumbura.
Mu 1961 ubwo hatangiraga kuzamuka ubushake bwo kwimakaza ubutegetsi bwa Repubulika, Gregoire Kayibanda wari Perezida w’u Rwanda, yirukanye mu Rukari Umwamikazi Rosalie Gicanda, ashaka kurandura burundu Ingoma ya Cyami n’ibimenyetso byayo.
Umwamikazi Gicanda yishwe afite imyaka 66, abanza gushyingurwa mu rugo rwe mbere yo kujyanwa ku Musozi wa Mwima, aho imva ye yegeranye n’iy’Umwami Mutara III Rudahigwa na Kigeli V Ndahindurwa.

Comments
Post a Comment
Kanda ahanditse 'PUBLISH' udusangize igitekerezo cyawe.
AMATEGEKO N'AMABWIRIZA BIRAKURIKIZWA
N.B: Irinde kwandika amagambo arimo ibitutsi, gusebanya cg se kwibasira abandi.
Igitekerezo cyawe kirasuzumwa nyuma y'uko ucyohereje. Murakoze
©️URUMURI NEWS MEDIA